Chứng khoán là một trong những kênh đầu tư hấp dẫn, mang lại cơ hội sinh lời cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu bạn là người mới và chưa biết bắt đầu từ đâu, việc trang bị kiến thức chứng khoán cho người mới bắt đầu là điều vô cùng quan trọng. Trong bài viết này, Chứng khoán Nhất Việt (VFS) sẽ hướng dẫn từng bước, từ những khái niệm cơ bản đến cách giao dịch hiệu quả, giúp bạn tự tin hơn trên hành trình đầu tư.
Bước 1: Học kiến thức chứng khoán và các chiến lược đầu tư
Trước tiên, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức chứng khoán cũng như chiến lược đầu tư sau:
1.1. Khái niệm chứng khoán và đầu tư chứng khoán
Chứng khoán là một loại tài sản tài chính bao gồm cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, trái phiếu, chứng quyền có bảo đảm…
Theo Luật Chứng khoán, chứng khoán bao gồm cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, trái phiếu, chứng quyền, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký và một số công cụ tài chính khác. Điểm chung của các loại tài sản này là xác nhận quyền sở hữu hợp pháp của nhà đầu tư đối với tài sản do doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành cung cấp.
1.2. Khái niệm thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán là nơi mua bán cổ phiếu, trái phiếu và các loại chứng khoán khác, giúp doanh nghiệp huy động vốn và nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận. Hoạt động minh bạch, công khai, mọi giao dịch được ghi nhận rõ ràng, đồng thời nhà đầu tư phải tự chịu trách nhiệm về rủi ro.
Những ai tham gia vào thị trường chứng khoán?
- Bên bán: Các doanh nghiệp muốn huy động vốn sẽ phát hành và niêm yết chứng khoán.
- Bên mua: Nhà đầu tư cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước sẽ mua chứng khoán với kỳ vọng sinh lời.
- Bên cung cấp dịch vụ: Công ty chứng khoán giúp nhà đầu tư mở tài khoản và thực hiện giao dịch.
- Nơi giao dịch: Các sàn giao dịch chứng khoán như Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và TP.HCM (HOSE).
Nhà đầu tư có thể mua bán chứng khoán qua các nền tảng giao dịch trực tuyến hoặc đến trực tiếp công ty chứng khoán. Khi đặt lệnh mua/bán, hệ thống của Sở Giao dịch Chứng khoán sẽ xử lý và phản hồi kết quả.
Ngoài ra, nếu công ty chưa niêm yết trên sàn, chứng khoán của họ sẽ được giao dịch trên thị trường phi tập trung (hay còn gọi là OTC – Over the Counter Market). Lúc này, việc mua bán dựa trên thỏa thuận giữa hai bên, thường thông qua các công ty chứng khoán đóng vai trò trung gian báo giá và hỗ trợ giao dịch.
1.3. Các hình thức đầu tư chứng khoán
Có 3 hình thức đầu tư, gồm đầu tư cổ phiếu, quỹ mở và trái phiếu. Cụ thể như sau:
(1) Đầu tư cổ phiếu
Cổ phiếu là phần sở hữu trong một công ty, có thể mua bán trên thị trường với giá biến động liên tục. Nhà đầu tư kiếm lợi nhuận bằng cách mua giá thấp, bán giá cao hoặc nhận cổ tức từ công ty. Để đầu tư hiệu quả, cần nghiên cứu kỹ báo cáo tài chính, xu hướng thị trường và ý kiến chuyên gia.
(2) Đầu tư quỹ mở
Quỹ mở cho phép nhà đầu tư sở hữu nhiều cổ phiếu cùng lúc, giúp phân tán rủi ro. Các đơn vị quỹ có thể mua bán như cổ phiếu trên sàn chứng khoán, phù hợp với người mới bắt đầu. Tuy nhiên, lợi nhuận chỉ ở mức trung bình của toàn bộ danh mục, thay vì từ một công ty riêng lẻ.
(3) Đầu tư trái phiếu
Trái phiếu là khoản vay mà nhà đầu tư cung cấp cho doanh nghiệp, nhận lãi định kỳ và gốc khi đáo hạn. Dù lợi nhuận thấp hơn cổ phiếu, nhưng trái phiếu ổn định và ít biến động. Tuy nhiên, vẫn có rủi ro nếu doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, nên cần đánh giá kỹ trước khi đầu tư.
>>> XEM THÊM: Trái phiếu và cổ phiếu cái nào rủi ro hơn
1.4. Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào
Thị trường chứng khoán hoạt động qua việc mua bán cổ phiếu trên sàn giao dịch. Nhà đầu tư cần đăng ký tài khoản tại công ty môi giới uy tín, sử dụng nền tảng giao dịch trực tuyến để thực hiện lệnh mua bán và quản lý danh mục đầu tư.
1.5. Lợi nhuận của việc đầu tư chứng khoán
Lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán chủ yếu đến từ ba nguồn chính:
Nguồn 1 – Chênh lệch giá mua và giá bán: Lợi nhuận được tính theo công thức:
| Lợi nhuận = (Giá bán – Giá mua) × Số lượng cổ phiếu – (Thuế + Phí giao dịch) |
Nếu giá bán cao hơn giá mua, nhà đầu tư sẽ có lãi. Ngược lại, nếu giá bán thấp hơn giá mua, nhà đầu tư sẽ bị lỗ. Thuế và phí giao dịch sẽ tùy thuộc vào công ty chứng khoán mà nhà đầu tư sử dụng. Hiện nay, các nền tảng giao dịch hiển thị trực tiếp thông tin về lãi/lỗ, giúp nhà đầu tư theo dõi dễ dàng.
Nguồn 2 – Lợi nhuận từ trái tức:
Đầu tư vào trái phiếu nghĩa là cho doanh nghiệp vay tiền, nhà đầu tư nhận lãi suất cố định theo kỳ hạn, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.
Nguồn 3 – Lợi nhuận từ cổ tức:
Cổ tức là phần lợi nhuận sau thuế mà doanh nghiệp chia cho cổ đông. Khoản này có thể được trả bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu, tùy theo chính sách của từng công ty.
1.6. Cách đầu tư chứng khoán phổ biến
Có 2 cách đầu tư chứng khoán phổ biến, gồm:
Cách 1 – Đầu tư chứng khoán chủ động:
Đầu tư chứng khoán chủ động là khi nhà đầu tư tự phân tích, theo dõi thị trường và quyết định giao dịch. Phương pháp này yêu cầu kiến thức vững, kinh nghiệm thực tế và thời gian cập nhật thông tin.
Các chiến lược phổ biến gồm:
- Giao dịch trong ngày: Mua bán cổ phiếu trong cùng phiên để tận dụng biến động ngắn hạn.
- Giao dịch theo vị thế: Giữ cổ phiếu lâu dài, chờ xu hướng tăng giá kết thúc mới bán.
- Lướt sóng: Mua khi giá giảm, bán khi giá tăng trong thời gian ngắn để kiếm lời.
- Giao dịch chớp nhoáng: Thực hiện nhiều giao dịch nhanh để thu lợi nhuận từ biến động giá nhỏ.
Cách 2 – Đầu tư chứng khoán bị động:
Đầu tư chứng khoán bị động không yêu cầu nhà đầu tư tự giao dịch mà ủy thác vốn cho các quỹ hoặc tổ chức chuyên nghiệp. Họ hưởng lợi từ lợi nhuận quỹ hoặc tăng trưởng thị trường. Cách này phù hợp với người ít thời gian, ít kinh nghiệm nhưng thường có lợi nhuận thấp hơn đầu tư chủ động do chiến lược đa dạng hóa rủi ro.
1.7. Các khái niệm liên quan đến đầu tư chứng khoán
(1) Các khái niệm cơ bản trong chứng khoán
- Chứng chỉ quỹ: Là giấy tờ xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với phần vốn góp trong quỹ đầu tư đại chúng.
- Quyền mua cổ phần: Là chứng khoán được công ty cổ phần phát hành khi chào bán cổ phiếu bổ sung, cho phép cổ đông hiện hữu mua cổ phiếu mới theo điều kiện đã định.
- Chứng quyền: Là loại chứng khoán đi kèm với việc phát hành trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi, mang lại quyền mua một lượng cổ phiếu phổ thông nhất định theo mức giá đã thỏa thuận trước trong một khoảng thời gian cụ thể.
- Quyền chọn mua, quyền chọn bán: Là quyền được xác định trong hợp đồng, cho phép người sở hữu lựa chọn mua hoặc bán một lượng chứng khoán cụ thể với giá xác định trong một khoảng thời gian nhất định.
- Hợp đồng tương lai: Là cam kết giữa hai bên về việc mua hoặc bán chứng khoán, danh mục chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán với một mức giá xác định vào ngày trong tương lai.
(2) Các khái niệm liên quan đến nhà đầu tư:
- Cổ đông lớn: Là cá nhân hoặc tổ chức sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp từ 5% trở lên số cổ phiếu có quyền biểu quyết của công ty phát hành.
- Nhà đầu tư: Gồm cá nhân và tổ chức trong nước hoặc nước ngoài tham gia giao dịch trên thị trường chứng khoán.
- Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp: Bao gồm ngân hàng thương mại, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, doanh nghiệp bảo hiểm và công ty chứng khoán.
(3) Các hoạt động và quy trình trên thị trường chứng khoán
- Chào bán chứng khoán ra công chúng: Việc chào bán chứng khoán được thực hiện thông qua các phương thức như:
- Công bố trên các phương tiện truyền thông, bao gồm Internet.
- Phát hành chứng khoán cho từ 100 nhà đầu tư trở lên, không tính nhà đầu tư chuyên nghiệp.
- Chào bán đến một số lượng nhà đầu tư không xác định trước.
- Tổ chức phát hành: Là tổ chức thực hiện việc phát hành chứng khoán ra công chúng.
- Tổ chức bảo lãnh phát hành: Bao gồm các công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp phép bảo lãnh phát hành trái phiếu theo quy định của Bộ Tài chính.
- Niêm yết chứng khoán: Quá trình đưa chứng khoán đủ điều kiện vào giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán.
(4) Các hoạt động kinh doanh chứng khoán
- Kinh doanh chứng khoán: Bao gồm các nghiệp vụ như môi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hành, tư vấn đầu tư, lưu ký, quản lý quỹ đầu tư và danh mục đầu tư chứng khoán.
- Môi giới chứng khoán: Là dịch vụ trung gian mà công ty chứng khoán cung cấp để hỗ trợ khách hàng thực hiện giao dịch mua bán chứng khoán.
- Tự doanh chứng khoán: Hoạt động mà công ty chứng khoán tự thực hiện giao dịch mua hoặc bán chứng khoán cho chính mình.
- Tư vấn đầu tư chứng khoán: Dịch vụ phân tích và cung cấp báo cáo đánh giá, khuyến nghị đầu tư từ công ty chứng khoán dành cho khách hàng.
- Lưu ký chứng khoán: Quá trình công ty chứng khoán hoặc tổ chức lưu ký thực hiện việc bảo quản, chuyển nhượng và hỗ trợ khách hàng trong việc thực hiện các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán.
(5) Các chỉ số quan trọng trong chứng khoán
- VN-Index: Chỉ số thể hiện biến động giá của các cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HSX).
- VN30: Đại diện cho 30 mã cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn và tính thanh khoản cao nhất trên sàn HSX.
- HNX-Index: Chỉ số phản ánh biến động của các cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).
- Chứng khoán phái sinh: Công cụ tài chính do tổ chức lưu ký phát hành để xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với cổ phiếu, trái phiếu, chứng quyền, quyền mua cổ phần đã đăng ký lưu ký.
(6) Một số thuật ngữ giao dịch cơ bản
- Phiên giao dịch: Khoảng thời gian trong ngày mà sàn giao dịch mở cửa để thực hiện các lệnh mua bán chứng khoán.
- Bảng giá chứng khoán: Nền tảng hiển thị thông tin về giá cổ phiếu và các giao dịch đang diễn ra trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Bước 2: Xác định mục tiêu đầu tư & mức độ rủi ro
Sau khi có kiến thức cơ bản về đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần quan tâm đến những khái niệm sau:
- Mục tiêu đầu tư: Là định hướng tài chính khi tham gia thị trường. Có thể chia thành ngắn hạn (tận dụng biến động giá nhanh) và dài hạn (tích lũy tài sản, hưởng lợi nhuận bền vững).
- Khẩu vị rủi ro: Phản ánh mức độ chấp nhận biến động của nhà đầu tư. Người thận trọng chọn tài sản ít rủi ro (trái phiếu, quỹ), trong khi người ưa mạo hiểm có thể hướng đến cổ phiếu hoặc phái sinh. Xác định khẩu vị rủi ro dựa trên tài chính cá nhân, kinh nghiệm và tâm lý đầu tư.
>>> XEM THÊM:
Đầu tư chứng khoán dài hạn hay ngắn hạn? Lời khuyên từ chuyên gia
Đầu tư chứng khoán dài hạn từ A – Z: Top cổ phiếu tiềm năng
Chiến lược đầu tư chứng khoán ngắn hạn: Cơ hội và rủi ro
Bước 3: Chọn công ty chứng khoán & nghiên cứu ngành, thị trường tiềm năng
Tiêu chí chọn công ty chứng khoán:
Công ty chứng khoán là đơn vị cung cấp nền tảng giao dịch, tư vấn đầu tư và hỗ trợ tài chính cho nhà đầu tư. Khi lựa chọn, cần cân nhắc các yếu tố như: Hệ thống trực tuyến (tiện dụng, bảo mật, hiện đại), phí giao dịch, tiềm lực của công ty, đội ngũ tư vấn, dịch vụ hỗ trợ, uy tín và giấy phép hoạt động. Một công ty chứng khoán phù hợp giúp nhà đầu tư giao dịch thuận lợi và quản lý rủi ro hiệu quả hơn.
Ngành và thị trường tiềm năng:
Ngành là nhóm các công ty hoạt động trong cùng lĩnh vực, ví dụ như công nghệ, tài chính, bất động sản, y tế. Một ngành tiềm năng thường có tốc độ tăng trưởng ổn định, nhu cầu lớn và khả năng tạo ra lợi nhuận cao trong tương lai.
Thị trường tiềm năng là thị trường có cơ hội phát triển mạnh, như thị trường mới nổi hoặc các ngành đang bùng nổ. Nhà đầu tư cần theo dõi xu hướng kinh tế, chính sách vĩ mô và triển vọng tăng trưởng để chọn ngành và thị trường phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình.
Bước 4: Lập kế hoạch đầu tư, bao gồm danh mục và phân bổ tài sản
Khi lập kế hoạch đầu tư, nhà đầu tư cần chú ý đến danh mục, nguyên tắc phân bổ tài sản và điều chỉnh kế hoạch nếu có. Cụ thể:
Danh mục đầu tư: Danh mục đầu tư là tập hợp các loại tài sản mà nhà đầu tư sở hữu, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, quỹ đầu tư, hoặc các công cụ tài chính khác. Một danh mục đa dạng giúp giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.
Nguyên tắc phân bổ tài sản: Phân bổ tài sản là cách chia nguồn vốn vào các loại tài sản khác nhau để cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro. Người mới cần xác định:
- Tỷ lệ đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, tiền mặt dựa trên mục tiêu tài chính và mức độ chấp nhận rủi ro.
- Cân đối giữa ngành nghề và khu vực đầu tư để tránh rủi ro tập trung vào một lĩnh vực duy nhất.
- Điều chỉnh danh mục theo thị trường để đảm bảo kế hoạch đầu tư luôn phù hợp với tình hình thực tế.
Theo dõi và điều chỉnh kế hoạch đầu tư: Thị trường luôn biến động, vì vậy nhà đầu tư cần thường xuyên kiểm tra danh mục và điều chỉnh khi cần thiết. Các yếu tố cần theo dõi bao gồm hiệu suất cổ phiếu, xu hướng ngành và tình hình kinh tế vĩ mô.
Bước 5: Mở tài khoản đầu tư tại công ty chứng khoán
Với mong muốn mang đến trải nghiệm thuận tiện nhất, Công ty Cổ phần Chứng khoán Nhất Việt (VFS) cung cấp nhiều phương thức mở tài khoản linh hoạt, giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thị trường chứng khoán một cách nhanh chóng và hiệu quả.
- Mở tài khoản trực tiếp: Đến trực tiếp các điểm giao dịch của VFS tại TP.HCM hoặc Hà Nội để hoàn tất thủ tục mở tài khoản.
-
-
- Hội sở chính: Lầu 1, 117-119-121 Nguyễn Du, P. Bến Thành, Quận 1, TP.HCM.
- Chi nhánh Hà Nội: Tầng 5 – Số 37 Bà Triệu, Phường Hàng Bài, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
- SĐT: 028 62 556 586 (TP.HCM), 024 39 288 222 (Hà Nội).
-
- Mở tài khoản trực tuyến: Đăng ký trực tuyến qua hệ thống của VFS. Trong vòng 24h, VFS sẽ liên hệ và hướng dẫn nhà đầu tư hoàn thiện hồ sơ.
- Mở tài khoản tận nơi: Nhân viên Môi giới VFS sẽ đến tận nơi hỗ trợ khách hàng mở tài khoản và tư vấn đầu tư.
- Mở tài khoản từ xa: Nếu ở xa các điểm giao dịch, khách hàng có thể yêu cầu gửi hồ sơ qua email và thực hiện thủ tục theo hướng dẫn.
>>> XEM THÊM:
Đăng ký mở tài khoản chứng khoán online VFS: Nhanh chóng – An toàn – Tiện lợi
Hồ sơ, thủ tục và quy định mở tài khoản chứng khoán mới nhất
Bước 6: Đặt lệnh giao dịch trên nền tảng của công ty chứng khoán
Khi bắt đầu giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư mới cần nắm rõ các khái niệm cơ bản sau:
Lệnh giao dịch: Lệnh giao dịch là yêu cầu mua hoặc bán chứng khoán được đặt thông qua hệ thống giao dịch của công ty chứng khoán. Lệnh này sẽ được xử lý dựa trên nguyên tắc khớp lệnh của thị trường. Các loại lệnh giao dịch phổ biến
- Lệnh giới hạn (LO – Limit Order): Mua/bán chứng khoán với mức giá cụ thể hoặc tốt hơn.
- Lệnh thị trường (MP – Market Order): Khớp lệnh ngay lập tức với giá tốt nhất hiện có trên thị trường.
- Lệnh điều kiện (Stop, Stop-Limit, OCO,…): Tự động kích hoạt khi giá đạt một mức nhất định, giúp kiểm soát rủi ro và tối ưu lợi nhuận.
Theo dõi bảng giá chứng khoán: Bảng giá chứng khoán cung cấp thông tin quan trọng giúp nhà đầu tư ra quyết định giao dịch, bao gồm:
- Mã chứng khoán: Ký hiệu của cổ phiếu trên sàn giao dịch.
- Giá tham chiếu: Giá đóng cửa của phiên trước, làm cơ sở tính giá trần và giá sàn.
- Giá trần & giá sàn: Biên độ giá cao nhất và thấp nhất trong phiên giao dịch.
- Giá khớp lệnh: Giá thực tế mà lệnh mua/bán được thực hiện.
- Khối lượng giao dịch: Tổng số cổ phiếu được mua/bán trong phiên.
>>> XEM THÊM:
Các loại lệnh giao dịch chứng khoán: Hiểu rõ để đầu tư thông minh hơn
Các màu trong chứng khoán nói lên điều gì? Giải thích chi tiết, DỄ HIỂU
Bước 7: Theo dõi và đánh giá hiệu suất danh mục đầu tư
Sau khi đã mua cổ phiếu, nhà đầu tư không nên chỉ giữ nguyên danh mục mà cần theo dõi thường xuyên để đánh giá hiệu quả đầu tư. Các chỉ số đánh giá hiệu suất
- Tỷ suất lợi nhuận (ROI): Lợi nhuận trên vốn đầu tư.
- Chỉ số Sharpe: Đánh giá lợi nhuận so với mức độ rủi ro.
- Tỷ lệ P/E, P/B: So sánh định giá cổ phiếu với mặt bằng chung.
Bước 8: Tối ưu hóa danh mục đầu tư dựa trên kết quả theo dõi
Dựa vào quá trình theo dõi ở bước 7, nhà đầu tư cần điều chỉnh danh mục để tối ưu hiệu quả. Một số cách quan trọng để tối ưu hóa gồm:
- Cân bằng lại danh mục bằng cách giảm tỷ trọng những cổ phiếu hoạt động kém hiệu quả và gia tăng tỷ trọng các mã có tiềm năng tăng trưởng cao hơn.
- Đa dạng hóa danh mục cũng là một chiến lược quan trọng, giúp nhà đầu tư phân tán rủi ro bằng cách mở rộng sang các ngành nghề khác hoặc kết hợp thêm các sản phẩm tài chính như chứng khoán phái sinh và trái phiếu.
- Điều chỉnh chiến lược đầu tư theo chu kỳ thị trường. Khi thị trường tăng trưởng mạnh, nhà đầu tư có thể tận dụng cơ hội để chốt lời hoặc tái đầu tư. Ngược lại, trong giai đoạn suy thoái, việc cơ cấu lại danh mục để giảm rủi ro và bảo vệ vốn là điều cần thiết.
Nắm vững kiến thức chứng khoán cho người mới bắt đầu sẽ giúp bạn xây dựng nền tảng vững chắc trước khi tham gia thị trường. Nếu cần thêm sự hỗ trợ từ các chuyên gia để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt, đừng ngần ngại liên hệ với VFS. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, VFS sẽ đồng hành cùng bạn trên hành trình đầu tư thành công.
|
