Trong giao dịch chứng khoán, các khoảng trống giá (GAP) là hiện tượng phổ biến, phản ánh sự thay đổi mạnh mẽ về cung cầu trên thị trường. Hiểu rõ các loại GAP trong chứng khoán không chỉ giúp NĐT nắm bắt tín hiệu biến động mà còn mở ra cơ hội tối ưu chiến lược giao dịch. Vậy GAP là gì? Có những loại GAP nào và ý nghĩa của chúng trong đầu tư? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. GAP trong chứng khoán là gì? Đặc điểm và vai trò
GAP là gì? GAP là khoảng trống xuất hiện trên biểu đồ giá giữa 2 phiên giao dịch (hoặc 2 cây nến) liên tiếp – sự chênh lệch lớn giữa giá đóng cửa của phiên trước và giá mở cửa của phiên sau.
GAP thường xảy ra vào thời điểm thị trường mở cửa trở lại sau kỳ nghỉ cuối tuần (thứ Bảy, Chủ Nhật) hoặc kỳ nghỉ lễ dài – khi các sàn giao dịch đóng cửa nhưng thị trường vẫn chịu ảnh hưởng của các tin tức diễn biến sau giờ giao dịch.
GAP trong chứng khoán được chia thành hai loại chính:
- GAP tăng giá (GAP up): giá mở cửa của phiên hôm sau > giá đóng cửa của phiên hôm trước.
- GAP giảm giá (GAP down): giá mở cửa của phiên hôm sau < giá đóng cửa của phiên hôm trước.
Nguyên nhân hình thành GAP: GAP thường xuất hiện khi có sự thay đổi đột ngột về cung – cầu trên thị trường, dẫn đến biến động mạnh về giá.
- Sự kiện kinh tế, chính trị quan trọng: Các yếu tố vĩ mô như lãi suất, chính sách tài khóa, chiến tranh thương mại,… có thể tạo ra tâm lý FOMO hoặc bán tháo, làm xuất hiện GAP.
- Tin tức liên quan đến doanh nghiệp: Báo cáo tài chính có kết quả vượt kỳ vọng hoặc thua lỗ nặng, tin tức về việc sáp nhập, phá sản hoặc thay đổi lãnh đạo cấp cao đều có thể tác động đến giá cổ phiếu.
- Yếu tố tâm lý và tin đồn: Những tin đồn chưa xác thực hay hoạt động làm giá cổ phiếu của nhóm đầu cơ (đội lái) có thể khiến NĐT phản ứng mạnh và giao dịch ồ ạt, tạo ra khoảng trống giá.
Đặc điểm của khoảng trống GAP:
- Xuất hiện tại các vùng hỗ trợ hoặc kháng cự mạnh, sau đó giá thường quay lại kiểm tra các vùng này trước khi tiếp tục xu hướng.
- Báo hiệu sự tiếp diễn hoặc đảo chiều xu hướng tùy theo bối cảnh xuất hiện.
- Khối lượng giao dịch thay đổi lớn, phản ánh tâm lý thị trường tại thời điểm đó.
- GAP có thể được lấp đầy hoặc không lấp đầy tùy loại GAP và bối cảnh thị trường.
Vai trò của GAP trong chứng khoán:
- Xác định xu hướng thị trường: GAP xuất hiện tại các vùng hỗ trợ hoặc kháng cự có thể xác nhận xu hướng hoặc báo hiệu sự đảo chiều.
- Đánh giá tâm lý NĐT: Sự xuất hiện của GAP cho thấy mức độ quan tâm của NĐT hoặc thị trường đối với một cổ phiếu tại một thời điểm nhất định.
- Tín hiệu giao dịch: NĐT có thể tận dụng GAP để xác định điểm vào lệnh hoặc thoát lệnh hợp lý, dựa trên mô hình giá và khối lượng giao dịch.
- Xây dựng chiến lược giao dịch chính xác hơn: GAP nên được phân tích cùng các kết hợp với các chỉ báo kỹ thuật khác như đường trung bình động (MA), chỉ báo sức mạnh tương đối (RSI), chỉ báo phân kỳ hội tụ trung bình động (MACD),…
2. Các loại GAP trong chứng khoán và ý nghĩa
Sau đây là 5 loại GAP thường GAP:
2.1. Common GAP (GAP phổ thông)
Common GAP hình thành do thanh khoản thấp hoặc biến động giá không đáng kể, xuất hiện ở những cổ phiếu kém thanh khoản hoặc trong giai đoạn thị trường ít biến động.
Đặc điểm:
- Xuất hiện trong điều kiện thị trường bình thường – không chịu tác động từ tin tức quan trọng hay sự kiện đặc biệt.
- Là GAP tạm thời – xảy ra khi giá cổ phiếu dao động trong phạm vi hẹp mà không có đột biến về khối lượng giao dịch.
- Dễ bị lấp GAP trong thời gian ngắn (thường chỉ vài ngày) do không có sự chênh lệch cung cầu đủ mạnh để duy trì khoảng trống giá.
Ý nghĩa: Không phản ánh xu hướng rõ ràng, không tạo ra cơ hội đầu tư hấp dẫn → ít giá trị trong giao dịch.
Common GAP còn được gọi là “area GAP” (GAP vùng giá) hoặc “trading GAP” (GAP giao dịch) – nhấn mạnh tính chất phổ biến và tạm thời của loại GAP này trong quá trình vận động của giá cổ phiếu.
2.2. Breakaway GAP (GAP phá vỡ/ GAP gãy xu hướng)
Breakaway GAP là khoảng trống giá hình thành khi thị trường đón nhận những tin tức quan trọng hoặc có sự thay đổi lớn trong tâm lý NĐT, khiến lực mua hoặc bán trở nên áp đảo.
Đặc điểm:
- Xuất hiện tại vùng kháng cự/ hỗ trợ mạnh: Breakaway GAP xuất hiện khi giá cổ phiếu vượt lên trên mức kháng cự hay rơi xuống dưới mức hỗ trợ mạnh (giá thoát ra khỏi một vùng tích lũy hoặc mô hình kỹ thuật như tam giác, nêm, cốc tay cầm, đáy tròn, vai đầu vai).
- Khối lượng giao dịch lớn: Phản ánh sự tham gia mạnh mẽ của phe mua hoặc bán.
- Xuất hiện ở giai đoạn cuối của một xu hướng tăng hoặc giảm, báo hiệu sự suy yếu của động lượng thị trường
Ý nghĩa:
- Tín hiệu thoát khỏi vị thế: Breakaway GAP là một tín hiệu để thoát khỏi vị thế đang có trên thị trường nhưng không có nghĩa là một xu hướng mới sẽ bắt đầu. Do đó, NĐT nên theo dõi thêm phản ứng thị trường để có thể đưa ra nhận định hợp lý hơn.
- Báo hiệu xu hướng mới: Breakaway GAP cho thấy xu hướng trước đó có thể đã kết thúc, giá đang bước vào một giai đoạn biến động mạnh theo chiều hướng mới.
- Vai trò hỗ trợ/ kháng cự:
○ Nếu xuất hiện trong xu hướng tăng (GAP Up), Breakaway GAP trở thành vùng hỗ trợ quan trọng.
○ Nếu xuất hiện trong xu hướng giảm (GAP Down), Breakaway GAP đóng vai trò là vùng kháng cự mạnh.
Cách giao dịch khi Breakaway GAP xuất hiện:
- Trong một xu hướng tăng, giá thường có xu hướng rướn thêm một hoặc hai nhịp cao hơn trước khi suy yếu. Tại thời điểm này, NĐT nên thực hiện chốt lời để bảo toàn vốn sau đó tiếp tục theo dõi phản ứng sau khi giá xảy ra nhảy GAP.
- Nếu giá quay lại retest vùng GAP mà vẫn duy trì được đà tăng/giảm, đây có thể là cơ hội tốt để mở vị thế giao dịch.
- Trong trường hợp lực mua hoặc bán quá mạnh, giá có thể không quay lại lấp GAP mà tiếp tục xu hướng.
- NĐT có thể cân nhắc tham gia thị trường theo xu hướng mới.
2.3. Runaway GAP (GAP tiếp diễn/ GAP theo xu hướng)
Đặc điểm của Runaway GAP:
- Xuất hiện giữa xu hướng mạnh: Runaway GAP là khoảng trống giá xuất hiện khi thị trường đã hình thành một xu hướng rõ ràng (xu hướng mạnh với rất ít nhịp điều chỉnh).
- Không dễ bị lấp GAP: Do phản ánh sự tăng tốc của xu hướng, GAP tiếp diễn thường không bị lấp, trừ khi có sự thay đổi lớn trong cung cầu thị trường.
- Khối lượng giao dịch không quá lớn: Runaway GAP xuất hiện với thanh khoản ở mức vừa đủ để xác nhận xu hướng tiếp diễn.
Ý nghĩa:
- Củng cố và xác nhận xu hướng hiện tại.
- Lợi nhuận tiềm năng thấp: Khả năng sinh lời khi giao dịch theo GAP theo xu hướng thường thấp hơn GAP tạo xu hướng, vì giá đã đi được một đoạn đáng kể trước khi GAP xuất hiện.
- Phản ánh tâm lý NĐT:
○ Trong xu hướng tăng, GAP tiếp diễn xuất hiện khi NĐT đứng ngoài thị trường lo sợ giá không điều chỉnh, mất kiên nhẫn và quyết định tham gia mua vào, đẩy giá lên cao hơn.
○ Trong xu hướng giảm, GAP tiếp diễn thể hiện tâm lý bi quan khi NĐT lo sợ giá tiếp tục giảm sâu nên bán tháo cổ phiếu, khiến giá giảm mạnh hơn.
Cách giao dịch khi GAP tiếp diễn xuất hiện:
- Nếu xuất hiện trong xu hướng tăng, NĐT có thể tận dụng GAP để mở vị thế mua theo xu hướng.
- Nếu xuất hiện trong xu hướng giảm, NĐT có thể coi đây là tín hiệu để cắt lỗ hoặc mở vị thế bán khống.
- Nếu khoảng trống giá không quá lớn, xu hướng hiện tại có khả năng tiếp tục duy trì ổn định.
- Nếu khoảng trống giá quá lớn, có thể là dấu hiệu cho sự thay đổi động lực giữa bên mua và bên bán.
2.4. Exhaustion GAP (GAP kiệt sức/ GAP tạo xu hướng)
Đặc điểm Exhaustion GAP:
- Xuất hiện gần cuối xu hướng: Exhaustion GAP thường xảy ra khi xu hướng đã kéo dài một thời gian và có dấu hiệu chững lại.
- Khối lượng giao dịch tăng mạnh: do NĐT chốt lời hàng loạt – dấu hiệu quan trọng xác nhận khả năng xu hướng hiện tại khó duy trì tiếp.
- Dễ bị lấp đầy: Do xuất hiện vào cuối xu hướng và phản ánh sự suy yếu của động lực thị trường, Exhaustion GAP thường nhanh chóng bị lấp đầy sau đó.
Ý nghĩa của Exhaustion GAP:
- Dấu hiệu đảo chiều: GAP tạo xu hướng xuất hiện sau đó tiếp tục duy trì đà tăng hoặc giảm trong nhiều phiên giao dịch sau đó, hình thành một xu hướng mới.
- Tiềm năng lợi nhuận cao: Nếu NĐT nhận diện được sớm, họ có thể tận dụng để tham gia vào xu hướng ngay từ giai đoạn đầu.
- Phản ánh tâm lý NĐT:
- Trong xu hướng tăng, NĐT cá nhân thường tiếp tục mua vào do tâm lý đám đông, nhưng khi lực mua suy yếu, giá khó duy trì đà tăng và có nguy cơ đảo chiều.
- Trong xu hướng giảm, áp lực bán tháo có thể đẩy giá xuống mức thấp nhất, nhưng khi lực bán cạn kiệt, giá có khả năng phục hồi.
Cách giao dịch với Exhaustion GAP:
- Nếu xuất hiện trong xu hướng tăng, NĐT có thể cân nhắc chốt lời hoặc quan sát tín hiệu đảo chiều để vào vị thế bán.
- Nếu xảy ra trong xu hướng giảm, Exhaustion GAP có thể là tín hiệu để đóng vị thế bán hoặc tìm cơ hội mua vào khi xu hướng đảo chiều.
- NĐT có kinh nghiệm thường theo dõi diễn biến giá trong vài phiên sau khi xuất hiện GAP để xác nhận xu hướng trước khi ra quyết định giao dịch.
2.5. Island Reversal GAP (GAP hòn đảo ngược)
Island Reversal GAP là một mô hình giá đặc biệt, xuất hiện khi thị trường tạo ra hai khoảng trống giá (GAP) ngược chiều nhau, tách biệt một vùng giá khỏi xu hướng chung, trông như một “hòn đảo” trên biểu đồ.
Đặc điểm:
- Ban đầu, một GAP xuất hiện trong xu hướng tăng hoặc giảm.
- Giá sau đó đi ngang trong một khoảng thời gian, tạo thành vùng tích lũy.
- Cuối cùng, một GAP ngược chiều xuất hiện, đưa giá quay trở lại xu hướng trước đó và tạo ra hình ảnh “hòn đảo” bị cô lập trên biểu đồ.
Ý nghĩa: Tín hiệu đảo chiều mạnh:
- Nếu xuất hiện trong xu hướng tăng, mô hình có thể báo hiệu một cú đảo chiều mạnh mẽ khi giá không cần tích lũy lâu mà bật tăng ngay lập tức.
- Nếu xuất hiện trong xu hướng giảm, GAP có thể khiến giá tiếp tục lao dốc do tâm lý hoang mang của NĐT, dẫn đến làn sóng bán tháo mạnh mẽ.
3. Lấp đầy khoảng trống giá GAP là gì?
Lấp GAP là hiện tượng giá cổ phiếu quay trở lại vùng giá trước khi khoảng trống giá (GAP) xuất hiện.
Nguyên nhân khiến GAP bị lấp đầy:
- Phản ứng nhất thời của thị trường: GAP thường xuất hiện khi thị trường phản ứng mạnh với một thông tin. Sau khi các NĐT bình tĩnh và đánh giá kỹ lưỡng hơn, giá cổ phiếu có thể điều chỉnh về mức trước đó.
- Áp lực giữa phe mua và phe bán:
○ Với GAP Down, nếu phe mua đủ mạnh để đẩy giá lên, khoảng trống giá có thể bị lấp đầy.
○ Với GAP Up, nếu áp lực bán đủ mạnh để đẩy giá xuống thấp, khoảng trống được lấp đầy và tạo ra các mức hỗ trợ hoặc kháng cự. - Retest (kiểm tra lại): GAP xuất hiện tại các vùng hỗ trợ/ kháng cự mạnh, giá có thể quay trở lại các vùng này để retest nhằm xác định một lần nữa xu hướng giá hiện tại trước khi tiếp tục tăng hoặc giảm.
Trường hợp GAP không bị lấp đầy:
- GAP xuất hiện nhưng không GAP các vùng hỗ trợ hoặc kháng cự.
- Với Breakaway GAP, xu hướng mới có thể tiếp tục phát triển mà không cần quay lại mức giá cũ.
4. Làm gì khi GAP lấp xong và giá tiếp tục xu hướng hiện tại?
Trong xu hướng tăng:
GAP lấp đầy và tiếp tục tăng → cho thấy GAP đóng vai trò hỗ trợ vững chắc, củng cố xu hướng tăng → NĐT nên thêm vào vị thế mua vào khi GAP được lấp đầy và giá bắt đầu phục hồi.
GAP lấp đầy và tiếp tục giảm (đặc biệt là vượt xuống dưới mức giá ban đầu của GAP) → đây có thể là tín hiệu cảnh báo về sự suy yếu của xu hướng hoặc sự thay đổi trong yếu tố cơ bản của cổ phiếu → NĐT cần linh hoạt điều chỉnh chiến lược, có thể xem xét chuyển đổi lệnh mua thành lệnh bán (đảo ngược vị thế để tận dụng đà giảm giá).
Trong xu hướng giảm:
GAP lấp đầy và tiếp tục tăng → Xác nhận đảo chiều nếu
- Giá vượt lên trên mức kháng cự quan trọng – dấu hiệu xác nhận xu hướng giảm đã kết thúc và một xu hướng tăng mới đang hình thành.
- Khối lượng giao dịch cao – thể hiện lực mua mạnh → NĐT có thể cân nhắc mở vị thế mua khi giá bứt phá khỏi vùng kháng cự với khối lượng giao dịch tăng.
GAP lấp đầy và tiếp tục giảm → có thể đây chỉ là nhịp hồi phục kỹ thuật trước khi tiếp tục xu hướng giảm → NĐT nên thận trọng, tránh vào lệnh mua sớm khi chưa có tín hiệu xác nhận rõ ràng.
5. Cách tận dụng GAP trong giao dịch chứng khoán
GAP là một công cụ quan trọng trong phân tích kỹ thuật, giúp NĐT xác định xu hướng và tìm kiếm cơ hội giao dịch tiềm năng. Cách tận dụng GAP:
Tận dụng vai trò hỗ trợ – kháng cự GAP
- Trong xu hướng tăng
- Breakaway GAP và Runaway GAP thường là cơ hội tốt để mua vào khi giá test lại vùng GAP.
- Exhaustion GAP là tín hiệu cảnh báo đảo chiều, phù hợp để cân nhắc thoát lệnh mua hoặc mở lệnh bán.
- Trong xu hướng giảm, các nguyên tắc trên được áp dụng ngược lại.
Phân loại GAP để tối ưu giao dịch
- Runaway GAP có rủi ro thấp hơn do được hỗ trợ bởi xu hướng mạnh trước đó. Khi xuất hiện GAP, các nhịp điều chỉnh nhanh chóng bị hấp thụ và giá tiếp tục xu hướng. Đây là trường hợp có thể cân nhắc “đuổi theo” GAP.
- Exhaustion GAP có độ rủi ro cao hơn, cần theo dõi sát diễn biến giá trước khi quyết định giao dịch.
- Runaway GAP và Exhaustion GAP là 2 loại GAP có xác suất lấp đầy cao. Nhận diện chính xác 2 loại này giúp NĐT tận dụng GAP hiệu quả hơn trong giao dịch.
Kết hợp GAP với phân tích kỹ thuật
- Không chỉ dựa vào việc GAP có được lấp đầy hay không, mà cần xác định GAP đang nằm ở mức hỗ trợ – kháng cự nào hoặc có trùng với mô hình nến quan trọng không.
○ Nếu GAP xuất hiện tại vùng kháng cự – hỗ trợ mạnh, giá có xu hướng quay lại lấp GAP trước khi tiếp tục xu hướng chính.
○ Nếu GAP hình thành do tin tức bất ngờ hoặc biến động mạnh về cung cầu, khả năng lấp đầy có thể không xảy ra ngay hoặc diễn ra trong khoảng thời gian không xác định. - Kết hợp GAP với các chỉ báo chứng khoán như RSI, MACD, MA sẽ giúp xác định tín hiệu đáng tin cậy hơn và tối ưu hóa chiến lược giao dịch (đặc biệt trong những cổ phiếu có tính thanh khoản thấp và biến động mạnh).
NĐT nên kết hợp GAP với các công cụ phân tích kỹ thuật khác để tìm điểm vào lệnh/ thoát lệnh hợp lý
6. Có nên theo đuổi GAP trong đầu phiên chứng khoán?
GAP đầu phiên là khoảng trống giá xuất hiện ngay khi thị trường mở cửa. Đây có thể là cơ hội để NĐT tìm kiếm lợi nhuận, nhưng việc quyết định theo đuổi GAP đầu phiên cần dựa vào loại GAP đang hình thành:
- Runaway GAP có rủi ro thấp hơn do xuất hiện trong một xu hướng mạnh đã được xác lập. Khi GAP này hình thành, giá thường tiếp tục di chuyển theo hướng hiện tại, nhưng cơ hội vào lệnh với mức giá tốt thường thấp do nhịp điều chỉnh diễn ra nhanh. → NĐT có thể cân nhắc đuổi theo GAP để tận dụng xu hướng.
- Exhaustion GAP tiềm ẩn rủi ro cao hơn vì có thể báo hiệu sự thay đổi xu hướng thị trường thay vì tiếp tục xu hướng cũ. → NĐT cần theo dõi diễn biến giá trong phiên để xác nhận xu hướng trước khi quyết định giao dịch, tránh bị cuốn vào các biến động chưa rõ ràng.
7. Lưu ý khi giao dịch theo GAP
GAP trong chứng khoán có thể xuất hiện vì nhiều lý do, nhưng không phải lúc nào cũng phản ánh đúng xu hướng thị trường. Để giao dịch hiệu quả và hạn chế rủi ro, nhà đầu tư cần lưu ý:
- Kết hợp với phân tích kỹ thuật: Không vội vàng đặt lệnh ngay khi GAP xuất hiện, cần kiểm tra khối lượng giao dịch và sử dụng các chỉ báo như MA, RSI, MACD… để xác nhận tín hiệu.
- Theo dõi khối lượng giao dịch: GAP có khối lượng lớn đi kèm thường phản ánh sự thay đổi mạnh trong tâm lý thị trường, trong khi GAP với khối lượng thấp có thể dễ bị lấp đầy hơn.
- Không phải GAP nào cũng được lấp đầy: Trong nhiều trường hợp, GAP không được lấp đầy ngay mà có thể mất một khoảng thời gian nhất định trước khi giá quay lại vùng GAP.
- Nhận diện đúng loại GAP:
- Exhaustion GAP và Runaway GAP báo hiệu hai hướng giá khác nhau, do đó cần xác định đúng trước khi giao dịch.
- Exhaustion GAP trông rất giống Breakaway GAP. NĐT cần nhớ Exhaustion GAP – khối lượng giao dịch thấp, Breakaway GAP – khối lượng giao dịch cao.
Nắm vững các loại GAP trong chứng khoán giúp NĐT có góc nhìn sâu sắc hơn về thị trường, từ đó tận dụng cơ hội giao dịch hiệu quả. Tuy nhiên, việc phân tích GAP chỉ là một trong nhiều kỹ thuật phân tích thị trường. Để tối ưu chiến lược và quản trị rủi ro tốt hơn, những nhà đầu tư mới nên tìm kiếm sự tư vấn và hỗ trợ của các chuyên gia uy tín.
Công ty Chứng khoán Nhất Việt (VFS) thành lập năm 2008, là một trong số những công ty cung cấp dịch vụ tài chính có mặt sớm và hoạt động lâu năm trên thị trường chứng khoán Việt Nam. VFS hiện có các sản phẩm đầu tư được “may đo linh hoạt” và “vừa vặn” với nhu cầu của mỗi khách hàng. Hãy liên hệ hotline (+84 28) 6255 6586 (Chi nhánh TP.HCM) hoặc (+84 24) 3928 8222 (Chi nhánh Hà Nội) để được VFS tư vấn chi tiết giải pháp đầu tư thông minh!
|
